Marot in Dutch
 
   
Home
Up
Psalms - intro
Chansons
Epistles
Epigrams
Other poems
Marot in Dutch
Poems by others

Marot speaks Dutch

In Holland, as everywhere else in Europe, Marot has remained a very popular author, way into the 17th century. His poems (the epigrams in particular) were often translated. His first outright fan was the Ghent painter-poet-politician Lucas d'Heere (1534-1584), who in 1565 published two works: "Den hof en boomgaerd der poësien" and "Psalmen Davids"; the former - though literary not impressive - is a hommage to Clément Marot's Adolescence clementine (copying the form and the genres, including many translations and imitations); the second consists of 37 translations of the French Calvinist Psalter. Here are D'Heere's translations of Marot's secular poetry...

The Dutch poet Hendrick Laurentsz. Spieghel (1549-1612) has translated a lot of Marot's poems. They are incorporated in a vast anthology of poems published by his friend, Roemer Visscher  (1547-1620) in his collection Brabbeling, now in the process of being re-edited and annotated by Dr. Anneke Fleurkens: www.acgfleurkens.nl (opens in a new tab). She was so kind as to give me a preview of her work and allowed me to use the Dutch texts. The Dutch term (neologism?) for epigrams Roemer Visscher uses is 'Quick'. Drawing up a concordance between the poems in Spieghels 'Brabbeling' and Marot has proven to be very rewarding. The first time this exercise was done, was in 1937 (by J.C. Buisman in his article 'Marot en Spiegel' in NEOPHILOLOGUS, Volume 22, Number 1, 98-108). His results to which I added some - not pretending to be complete - below (second column). In a third column I have inserted "translations" by Roemer Visscher himself ('Q' refers to 'quicken' - epigrammen, 'Ro' to 'rommelsoo' (the rest, ), 'J' to 'Jammertjens' - elegies, and 'Te' to 'Tepelwercken'). Concerning the epigrams based on Martialis, it can be doubted whether Marot was the basis, or the Latin orginal by Martialis himself.

In the 'Nederduytsche Helicon', published at the beginning of the 12-year truce (1608-1620) in Leiden, Marot appears in the story that frames the selection of poems, and in the selection two translations into Dutch of his works are included, one not mentioned as such (6 Sonnets of Petrarca) and - quite a surprise - a complete very litteral translation of one of Marot's first poems: Le Temple de Cupido, translated as Cupido's Kerck.  

Chansons

Clément Marot Hendrick Spieghel Roemer Visscher
Chanson 3 [strophe 3]
Dieu gard ma Maistresse


Dieu des amans de mort me garde
Me gardant donne moy bonheur,
Et me le donnant prens ta darde,
En la prenant, navre son cueur:
En le navrant me tiendras seur,
En seurté suyvray l'accointance,
En l'accointant, ton serviteur
En servant aura jouyssance.
part 2, 9
Cupido voor de doodt onsacht/
Behoedt mijn/ en gheeft my voorspoet:
Mijn voorspoet ghevende/ neemt u schacht/
En schiet de ghene die't my doet:
Haer schietende gheeft ghy my moet/
En ick sal vervolghen haer presentie.
By haer zijnde/ sal u dienaer vroet/
Alsoo volbrenghen zijn intentie.
 

Chanson 6

Amour, et Mort m'ont faict oultrage.
Amour me retient en servage,
Et Mort (pour accroistre ce dueil)
A prins celluy loin de mon oeil,
Qui de pres navre mon courage.

38.
Liefde en de Doodt teghen my partyen/
Dies weent mijn hert/ het kermt/ het claecht:
Liefde door zijn brand heeft my doen vryen
Een schoone en suyverlijcke maecht:
Maer de Doodt seer wreet en onvertsaecht/
Heeft haer ghehaelt t'mijnder onvromen:
Liefde heeft my mijn verstandt ontjaecht:
En de Doodt heeft my mijn Lief ghenomen.

 
Chanson 7

Celle qui m'a tant pourmené,
A eu pitié de ma langueur:
Dedans son Jardin ma mené,
Ou tous arbres sont en vigueur:
Adoncques ne usa de rigueur,
Si je la baise, elle m'accolle:
Puis m'a donné son noble cueur,
Dont il m'est advis que je volle.

Quand je vei son cueur estre mien,
Je mys toute crainte dehors,
Et luy dys, Belle, ce n'est rien,
Si entre voz bras je ne dors:
La Dame respondit alors,
Ne faicte plus ceste demande:
Il est assez maistre du corps,
Qui a le cueur à sa commande.
 
 
Q.7.27 Sy die my op den tuy heeft ghehouwen.
Heeft my ghetoont haer barmherticheyt,
In haer Camer brocht my de fleur van Vrouwen,
Daer stont een beddeken wel bereyt,
Al haer stuersheyt hadt sy afgheleyt,
Wilde ick haer cussen, sy boot my de mont,
Haer hert schonck sy my door edelheyt,
Dies vliech ick van vreuchden, t’dunckt my goet ront.

Q.7.28
Verdriet en droefheyt liet ick vallen,
Doen ick sach dat haer hert was mijn,
Ick seyde, Liefken tis niet met allen,
Mach ick niet slapen inde armkens dijn:
Daer op antwoorde dat Meysken fijn,
Laet my met dit vraghen doch onghequelt?
Want vant lijf sal hy haest Meester zijn,
Die t’herte heeft in zijn ghewelt.

Chanson 21

Amour au cueur me poinct,
Quand bien aymé je suis:
Mais aymer je ne puis
Quand on ne m'ayme poinct.
Chascun soit adverty
De faire comme moy:
Car d'aymer sans party,
C'est un trop, grand esmoy.

23.
Liefde brant mijn hert aen alle zyen/
Als Liefd met Liefde wort betaelt:
Maer ick en can gheen Vryster vryen/
Als haer jonste niet te mywaert daelt.
Elck die zijn hert in Liefden dwaelt/
Die zy voordachtich int beginnen/
Soo hem ghelijcke Liefde faelt/
Soo sal hy niet dan druck ghewinnen.

 

Chanson 34

Puis que de vous je n'ay aulte visage,
Je m'en vois rendre hermite en ung desert,
Pour prier dieu, si ung aultre vous sert,
Qu'aultant que moy en vostre honneur soit sage.
A dieu Amours, à dieu gentil corsage,
A dieu ce tainct, à dieu ces frians yeux:
Je n'ay pas heu de vous grand adventage:
Ung moins aymant aura, peult estre, mieulx.

40.
Dewijl ghy my gheen troost wilt gheven/
Soo wil ick Liefken oock afstaen/
Ick had noch wel by u ghebleven:
Had ick ghehoopt troost te ontfaen:
Een ander moocht ghy nemen aen/
Die doen u trou dats mijn verlanghen.
Nu/ adieu Lief/ soet/ wijs/ en schoon ghedaen/
Mijn hert dat was heel met u Lieft bevanghen:
Een die u min bemint sal misschien meer ontfanghen.

 
 

[chained rhyme, like in
Dieu gard ma Maistresse, et regente / gente ...]

phrases from Languir me fais ? Dont vient cela ?
 

33
Int verdriet ben ick van u absent/
Sent my doch eens troost reyn Liefken soet/
Soetelijck zijt ghy in mijn hert gheprent/
Prent my oock weder in u ghemoet/
Moet ick van u wesen onghegroet/
Groeten wil ick u soo veel te meer/
Meerdert dies tot my u jonste goet/
Goedich sydy noch in elcken keer/
Keert u wreetheyt in een soet gheweer/
Weert desperacy/ wilt my troost gheven/
Gheven moocht ghy my de doot of t'leven.
 
Chanson 38
J'ay trouvé moien, et loisir
D'envoyer Monsieur à la chasse,
Mais ung aultre prend le plaisir
Qu'envers ma Dame je pourchasse.

Ainsi pour vous gros Boeufz puissans,
Ne trainez Charrue en la Plaine:
Ainsi pour vous Moutons paissans,
Ne portez sur le dos la Laine.

Ainsi pour vous Oyseaulx du Ciel,
Ne sçauriez faire une couvée:
Ainsi pour vous Mousches à miel,
Vous n'avez la Cire trouvée.
part 2,12.
Nu heb ick tijt en stondt betraept/
Om mijn Heer te senden ter jachte/
Een ander by mijn Liefken raept
De vreucht die ick daer door verwachte.
Alsoo ghy Ossen sterck van crachte/
En werckt ghy niet voor u alleyn:
Alsoo ghy Schaepkens vet en sachte
Draecht ghy de wol oock int ghemeyn.
Alsoo en hout ghy Voghelkens cleyn
Voor u selfs noch ey noch kuycken:
Alsoo en moocht ghy byekens reyn/
U eyghen honich niet ghebruycken.
Q.4.51 (Marot L’Adolescence clementine chanson 38)
Ick haddet alsoo wel ghemaeckt,
Dat ick haer Man had ghestuert ter jacht:
Maer een ander heeft de lust ghesmaeckt,
Die ick met mijn Lief te bedryven dacht.
Alsoo gaet ghy Ossen met groot ghequel,
Trecken den Ploech, tot een anders gherijf:
Alsoo draecht ghy sotte Schaepkens t’vel,
Seer dick van Wol, voor een ander op’t lijf.
Alsoo gaet ghy Voghelkens u neste maken,
Om datter een ander sou rusten in:
Alsoo sietmen u Byekens om Honich braken,
En een ander strijckt al het ghewin.
 
     

 

Epigrams

Clément Marot Hendrick Spieghel Roemer Visscher
(Marot Épigrammes 1.25)

A Anne

Si jamais fut ung Paradis en terre,
Là où tu es, là est il sans mentir:
Mais tel pourroit en toy Paradis querre,
Qui ne viendroit fors à peine sentir:
Non toutesfoys qu'il s'en doibt repentir,
Car heureux est qui souffre pour tel bien.
Doncques celluy que tu aymerois bien,
Et qui receu seroit en si bel estre,
Que seroit il? Certes je n'en sçay rien,
Fors qu'il seroit ce que je vouldroys estre.

  Q.3.50
Wasser oyt Paradijs in s’Werelts hoecken,
Soo is het daer ghy zijt sonder falen:
Maer sulck mocht een Paradijs aen u soecken,
Die daer niet dan pijn en verdriet sou halen,
Nochtans behoort hy niet bedroeft te dwalen,
Want t’is gheluck om sulcke schoonheyt te lijden yet:
Daerom, de gheen die ghy wilt beminnen siet,
En ontfanghen sal worden van een soo uytghelesen:
Wat sal hy zijn? Dat weet ick seecker niet:
Dan hy sal zijn, dat ick wel wilde wesen.
(Marot Épigrammes 1.26 & 27)

De la Venus de Marbre presentée au Roy

Ceste Deesse avec sa ronde Pomme,
Prince Royal des aultres le plus digne,
N'est point Venus, et Venus ne se nomme.
Jà n'en desplaise à la langue latine:
C'est du hault ciel quelcque vertu divine
Qui de sa main t'offre la Pomme ronde,
Te promectant tout l'Empire du monde
Ains que mourir. O quel Marbre taillé!
Bien peu s'en fault, qu'il ne dye, et responde
Que mieulx encor te doibt estre baillé.


La mesme Venus de Marbre dict en Vers Alexandrins

Seigneurs, je suis Venus: je vous dy celle mesme
Qui la Pomme emporta, pour sa beaulté surprême:
Mais tant ravie suis de si haulte louange
Que viande, et liqueur je ne boy, et ne mange.
Doncq' ne vous estonnez, si morte semble, et royde:
Sans Ceres, et Bacchus tousjours Venus est froyde.

 
Q.5.20
Op een beeldt van Venus.

Mijn Heeren, ick ben de selfde Venus certeyn,
Die den Appel creech door mijn schoonheyt reyn:
Maer ben berooft soo seer van mijnen prijs,
Om dat ick drinck noch eet, noch nuttich ghene spijs:
Dus weest niet verwondert, al ben ick stijf als hout,
Sonder Ceres en Bacchus is altijt Venus cout.

[Epigr I, 44 ]
D'une Espousée

L'Espousé la premiere nuict
Asseuroit sa femme farouche:
Mordez moy (dit il), s'il vous cuyct,
Voylà mon doigt en vostre bouche.
Elle y consent, il s'escarmouche,
Et apres qu'il l'eut deshousée,
Or ça (dit il) tendre rousée,
Vous ay je faict du mal ainsi?
Adoncq' respondit l'Espousée,
Je ne vous ay pas mors aussi.

26.
Des nachts omtrent de middernacht/
De Bruydegom aen de Bruyt begeert/
T'spel der minnen: Hola al sacht/
Sprack sy/ onwillich en verkeert.
Ghy sult my seer doen/ ick ben verveert:
Ick en sal/ siet daer mijn vingher in u mont/
Sprack hy/ bijt vry/ is dattet u deert.
Sy consenteert/ en hy begint terstont:
Als t'spel geeynt was/ vraechde hy goet ront/
Hoe ist schoon Lief/ heb ick my wel ghequeten?
Sy antwoorde weder/ t'was een goe vont/
Ick heb u immnrs oock niet ghebeten.

 

[Epigr I, 46]
De l'Abbé, et de son Valet

Monsieur l'Abbé, et monsieur son Valet
Sont faictz esgaulx touts deux comme de cire:
L'ung est grand fol, l'aultre ung petit folet:
L'ung veult railler, l'aultre gaudir, et rire:
L'ung boit du bon: l'aultre ne boit du pire:
Mais ung debat au soir entre eulx s'esmeut,
Car maistre Abbé toute la nuict ne veult
Estre sans vin, que sans secours ne meure:
Et son valet jamais dormir ne peult
Tandis qu'au pot une goute en demeure

10

De Heer Abt en zijn soost accorderen seer fray,
En zijn malcanderen ghelijck in al haer manieren,
D'een is puer mal, d'ander leutert de kay,
Sy drincken garen bey goe wijn en goe bieren:
Wil d'een lacchen, d'ander wil narren en tieren,
Sy accorderen den gantschen dach seer fijn,
Maer savonts beginter discoort te regieren,
Want de Heer Abt en wil des nachts sonder wijn,
Niet slapen, dies hy seer qualijck daer an,, is:
En zijn soost can niet rusten, of in vreden zijn,
Alsser een droppel bier of wijn inde kan,, is.


Q.2.26
Mijn Heer de Abt, en de knecht die hem dient,
Die zijn so ghelijck, ofse een Man had ghemaeckt,
D’een is niet wijs, d’ander Gods vrient:
D’een drinckt wijn, d’ander nae gheen water haeckt:
Dan daer is een twist tusschen haer gheraeckt,
Want den Abt mach niet slapen sonder wijn,
Op dat hy niet versmacht als hy ontwaeckt:
En zijn knecht mach slapen tot gheen termijn,
Soo langh daer een droppel inde kan mach zijn.

[Epigr I, 51]
A Benest

Benest, quand ne te congnoissoye,
Ung sage homme je te pensoye:
Mais, quand j'ay veu ce qui en est,
Je trouve, que tu es Benest.

8

Fobert voorwaer ick sach u aen,
Eer ick u kende, voor een wijs Man:
Maer nu ick merck al u secreten,
Machmen u wel Fobert heeten.

Q.4.30
Fobert doe ick u niet en kende certeyn,
doe achte ick u voor een groot Capiteyn:
Maer nu ick u ken, en weet al u bedrijf,
Nu zijt ghy Fobert over al u lijf.
(Marot Épigrammes 1.53)

Des cinq poincts en Amours

Fleur de quinze ans (si Dieu vous saulve, et gard)
J'ay en Amours trouvé cinq poincts expres.
Premierement, il y a le regard,
Puis le devis, et le baiser apres,
L'atouchement le baiser suyt de pres,
Et touts ceulx là tendent au dernier poinct:
Qui est, et quoy? je ne le diray point:
Mais s'il vous plaist en ma chambre vous rendre,
Je me mectray vouluntiers en pourpoinct,
Voyre tout nud, pour les vous faire apprendre.

 

Q.3.36
O edel jeucht, o bloem van achthien Jaren,
Vijf punten vinde ick in liefden perfeckt,
T’eerste is, het sien dat d’ooghen doet verclaren:
Daer nae, het couten dat liefde verweckt,
Hier volcht een kusken, daer t’hert toe treckt,
Het vierde, het lieflijck handen douwen,
En tot het vijfde zijn al dees vier ghestreckt,
Dan wat het sy, wil ick u niet ontfouwen:
Maer comt op mijn Camer, o Vrou der Vrouwen,
Ick stel mijn int wambas, voorwaer gheseyt,
Of maeck mijn heel naeckt, om u te doen bescheyt.

[Epigr I, 55]
A Selva, et à Heroet

Demandez vous, qui me faict glorieux?
Heleine a dict (et j'en ay bien memoyre)
Que de nous troys elle m'aymoit le mieulx:
Voylà pourquoy j'ay tant d'aise, et de gloyre.
Vous me direz qu'il est assez notoyre
Qu'elle se mocque, et que je suis deceu:
Je le sçay bien, mais point ne le veulx croyre:
Car je perdroys l'aise, que j'ai receu.

31.
Vraecht ghy hoe ick soo trotsich ben ghesint?
Giert heeft gheseyt/ ten is my niet vergheten/
Datse van ons drien my meest bemint/
Mach ick dan niet wel gheluckich heeten?
Ghy moocht weer segghen/ wa zydy vermeten?
Dat was omt jocx/ t'sal u tot verwijt// staen/
Ick wetet wel/ maer ick en wilt niet weten:
Of ick sou daer door mijn blijtschap quijt// gaen.

 

[Epigr I, 56]
D'Heleine de Tournon

Au moys de May, que l'on saignoit la belle,
Je vins ainsi son medecin reprendre:
Luy tires tu sa chaleur naturelle?
Trop froyde elle est, bien me l'a faict apprendre.
Tais toy (dist il) content je te voys rendre.
J'oste le sang, qui la faict rigoreuse,
Pour prendre humeur en amours vigoreuse
Selon ce Moys, qui chasse tout esmoy:
Ce qui fut faict, et devint amoureuse:
Mais le pis est, que ce n'est pas de moy.

25
Lest quam ick opt slach recht inde Mey/
Dat sy haer deed laten mijn Liefken soet:
Ick seyde den Barbier ten is niet fray/
Dat ghy haer ontneemt dit warme bloet/
Want sy is veel te cout/ ick hebt met onspoet/
Besocht deur veel verdriet en lyen.
Hy antwoorde my: ghy en zijt niet vroet/
Ick ontneem haer t'bloet/ dat haer doet partyen/
Om in dese Maent der melodien/
Weer bloet te vergaren/ lieflijck en bly// siet:
T'welck oock gheschach/ sy creech sin int vryen:
Maer t'quaetste is/ helaes/ ten is om my// niet.

 

[Epigr I, 64]
D'ung importun

Bren, laissez moy, ce disoit une
A ung sot, qui luy desplaisoit.
Ce lourdault tousjours l'importune,
Puis j'ouy, qu'elle luy disoit:
La plus grosse beste qui soyt,
Monsieur, comme est ce, qu'on l'appelle?
Ung Elephant, ma Damoyselle:
Me semble, qu'on le nomme ainsi.
Pour Dieu, Elephant (ce dict elle)
Va t'en doncq', laisse moy icy.

29.

Wel laet staen/ sit stil/ sprack een Meysken reene/
Tot een Vryer/ wiens by zijn haer verdroot/
Ick wout ghy over ses mylen stont/ ghy Deene:
Noch hoorde ick datse hem dese vraech ontsloot:
T'grootste beest datmen vint/ seght Lief minjoot/
Waer veur siet men dat int ghemeen// aen?
Een Oliphant/ sprack hy/ is ongheschickt groot/
Gaet Oliphant sey sy/ laet my alleen// staen.

 
(Marot Épigrammes 1.65)

De Diane

L'Enfant n'a plus son arc estrange,
Dont il blessoit d'hommes et cueurs, et testes:
Avec celluy de Diane a faict change,
Dont elle alloit aux champs faire les questes.
Ilz ont changé, n'en faictes plus d'enquestes:
Et si on dict, à quoy les congnoys tu?
Je voy, qu'Amour chasse souvent aux bestes,
Et qu'elle attainct les hommes de vertu.

 

Q.4.12
Cupido heeft niet meer den Booch wreedelijck ghecromt,
Daer hy de menschen mee plach te plaghen,
Hy heeftse voor dien van Diana vertomt,
die sy te velde op de jacht plach te draghen,
Sy hebben gheruylt, en wilt niet meer vraghen,
Wie heeft u de waerheyt daer af gheseyt?
Ick sie de Liefde dickwils de Beesten jaghen,
En dat sy veeltijt wont mannen van bescheyt.

[Epigr I, 69]
D'Ouy, et Nenny

Ung doulx Nenny, avec ung doulx soubzrire
Est tant honneste, il le vous fault apprendre:
Quant est d'Ouy, si veniez à le dire,
D'avoir trop dict je vouldroys vous reprendre:
Non que je soys ennuyé d'entreprendre
D'avoir le fruict, dont le desir me poingt:
Mais je vouldroys, qu'en me le laissant prendre,
Vous me disiez, non, vous ne l'aurez point.

21

Een soet neen segghen, met een lachgen daer by,
Dat is seer jent Liefken, ghy moettet leeren:
Al woud ghy jae segghen teghens my,
Ten sou my soo wel niet contenteren:
Niet dat ghy mijn druck sult vermeeren,
Maer ick wou dat ghy u segghen liet,
En liet my doen al mijn begeeren,
Segghende, neen, neen, ghy en vercrijcht het niet.

 

[Epigr I, 71]
D'entretenir Damoyselles

Je ne sçauroys entretien appeller
Le deviser, qui aulcun fruict n'apporte:
C'est le vray vent, qui tost se pert en l'aer,
Ou l'eau, qui royde en aval se transporte.
L'oyseau gentil, sur le poing je le porte,
Apres luy crie, à luy souvent j'entends,
Car de son vol rend mes esprits contents.
O donc Amour, bel oyseau par les aesles,
Apporte proye, et donne passetemps,
Ou entretien (tout seul) Damoyselles.

30.
T'praten alleen can ick gheen vryen heeten/
T'ghelijckt de wint/ de welcke haest verwaeyt/
Of t'water dat snellijck af comt ghevleten:
Een schoone Valck die s'menschen hert verfrayt/
Hy vliecht/ hy hippelt/ hy springht of hy drayt/
Het is al niet/ soo hy niet gaet bestryen/
Patrijs of Duyf/ daer hy zijn Heer mee payt:
Dus Cupido brenght buyt/ wilt ons verblyen/
Of gaet selfs alleen de Vrysters vryen.

 
(Marot Épigrammes 1.72)

D'ung poursuyvant en amours

Je sens en moy une flamme nouvelle,
Laquelle vient d'une cause excellente,
Qui touts les jours me dit, et me revelle,
Que demourer doy personne dolente.
O Amour plein de force violente,
Pourquoy as tu mon tourment entrepris?
Approchez vous, belle, qui m'avez pris:
Amour cruel vostre amy veult occire,
Et gaignera la bataille, et le pris,
Si ne m'armez du bien, que je desire.

 

Q.2.36
Ick ghevoel in my een nieuwen brant ontsteken,
Die daer spruyt uyt een oorsaeck van waerden,
Alle daeghs my segghende dat my troost sal ontbreken,
En bedruckt moet blyven op deser aerden:
O Liefde, Liefde, dat ghy wreetheyt baerden,
Aan my, die u noyt en had misdaen.
Haest u alderliefste die my hebt ghevaen,
Comt neerstich en stelt u voor my te weere,
Die wreede Liefde wil u Lief doodt slaen,
En sal’t oock doen dat sorch ick seere,
Soo ghy my niet wapent met het goet dat ick begeere.

[Epigr II, 14]
A une Dame touchant ung faulx rapporteur

Qui peche plus, luy qui es esventeur,
Que j'ay de toy le bien tant souhaittable:
Ou toy, qui fais qu'il est tousjours menteur,
Et si le peulx faire homme veritable?
Voyre, qui peulx d'une oeuvre charitable
En guerir troys, y mectant ton estude.
Luy de mensonge inique, et detestable:
Moy de langueur: et toy d'ingratitude.

11

Wie sondicht meer, hy die versierlijck seyt,
Dat ick t'ja-woort van u Lief heb vercreghen?
Of ghy die maeckt dat hy met loghen spreyt,
T'welck als ghy wilde mocht hy met waerheydt pleghen?
Jae dat meer is, ghy moocht helpen te deghen,
Daer deur ons drie (och of ghy u segghen liet)
Hem uyt de loghen daer hy is toe gheneghen,
U van ondanckbaerheyt, en my uyt groot verdriet.

Q.7.33
Wie misdoet meer? hy die gaet spreen,
Dat ghy mijn Bruyt sult zijn met u bloosende caken?
Of ghy? die hem maeckt een loghenaer ghemeen,
Daer ghyt nochtans wel waer kondt maken?
Siet hier staen u te doen drie fraeye saken,
My moocht ghy van alle verdriet ghenesen,
Hem helpen dat hy uyt de loghen mach raken,
En dat ghy niet ondanckbaer sult schijnen te wesen.
 (Marot Épigrammes 2.26)

A une, qui faisoit la longue

Quand je vous ayme ardantement,
Vostre beaulté toute aultre efface:
Quand je vous ayme froidement
Vostre beaulté fond, comme glace.
Hastez vous de me faire grâce,
Sans trop user de cruaulté,
Car si mon amytié se passe,
A Dieu command vostre beaulté.

  Q.3.26
Als ick u bemin met vyerighe lust,
Soo dunckt my u schoonheyt niet om vernetten:
Maer als ick koel mijn herte stel in rust,
Soo smelt u schoonheyt als snee in de hetten:
Haest u dan, om op mijn Liefde te letten,
Sonder my te doen meer moeyten of spijt:
Want can ick de Liefde eens over setten,
Soo seght adieu schoonheyt ick ben u quijt.

(Marot Épigrammes 2.42)

 

De ma Damoyselle du Brueil


Jeune Beaulté, bon Esprit, bonne grâce,
Cent foys le jour je m'esbahy, comment
Touts troys avez en ung corps trouvé place
Si à propos, et si parfaictement.
Celle, à qui Dieu faict ce bon traictement,
Doibt bien aymer le jour de sa naissance:
Et moy le soir, qui fut commencement
De prendre à elle honneste congnoissance.

 

Q.2.20

Hondertmael denck ick wel op een dach,

Hoe dat schoonheyt, abelheyt, en jonghe jeucht,

Soo perfeckt in een lichaem plaets hebben mach,

En soo volmaeckt t’samen zijn gheveucht:

Daer af ghy God wel dancken meucht,

En den dach dat ghy oyt waert gheboren,

En ick den avont (aenghesien u deucht)

Doen ick u voor mijn Lief heb uytvercoren.

[Epigr II, 52]
Du Baiser

Ce franc Baiser, ce Bayser amyable,
Tant bien donné, tant bien receu aussi,
Qu'il estoit doulx! O beaulté admirable!
Baisez moy doncq cent foys le jour ainsi,
Me recevant dessoubs vostre mercy
Pour tout jamais: ou vous pourrez bien dire,
Qu'en me donnant ung Baiser adoulcy,
M'aurez donné perpetuel martyre.

28
Dien vryen cus/ dat minlijck soenen mede/
Soo ghegheven/ en oock soo wel ontfaen/
Hoe soet was dat o lieffelijcke zede/
O soete mont/ seer reyn en schoon ghedaen/
Hondertmael daechs wilt my soo cussen gaen/
En neemt my aen nu en tot allen tyen/
In u ghenae: Maer wilt ghy my versmaen/
Soo mach ick segghen/ sonder my te verblyen:
Door groot gheluck soo comt my druck en lyen.

 

[Epigr II, 60]
Au Poëte Borbonius

L'enfant Amour n'est pas si petit Dieu,
Qu'ung Paradis il n'ayt soubs sa puissance,
Ung Purgatoire aussi pour son milieu,
Et ung Enfer plein d'horrible nuysance:
Son Paradis, c'est quand la jouyssance
Aux poursuyvants par grâce il abandonne:
Son Purgatoire est alors, qu'il ordonne
Paistre noz cueurs d'ung espoir incertain:
Et son Enfer, c'est à l'heure qu'il donne
Le voller bas, et le vouloir haultain.

27.
Cupido die heeft siet in zijn bevanck/
Een Hemel een Vagevyer/ en een Hel/
Daer hout hy de Minnaers in bedwanck/
In lust/ in onrust/ in lyen fel:
Die hier haer begeeren vercryghen snel/
Zijn inden Hemel/ t'blijckt openbaerlijck:
Die deur onseecker hopen zijn in ghequel/
Die woonen int Vagevyer eenpaerlijck:
Maer meerder last hebben sy/ tis claerlijck/
Die door lust inden Hel zijn ghetoghen/
In hooch begeeren en cleyn vermoghen.

 
[Epigr II, 63]
D'une Dame de Normandie

Ung jour la Dame, en qui si fort je pense,
Me dict ung mot de moy tant estimé,
Que je ne puis en faire recompense,
Fors de l'avoir en mon cueur imprimé:
Me dict avec ung ris accoustumé,
Je croy qu'il fault qu'à t'aymer je parvienne:
Je luy responds, garde n'ay, qu'il m'advienne
Ung si grand bien: et si ose affermer,
Que je debvroys craindre, que cela vienne,
Car j'ayme trop, quand on me veult aymer.

41.
Sy/ in wie alleen mijn toeverlaet// staet/
Sprack lest een woort door mijn seer hooch gheacht:
Ick sal u moeten gheven door ghenaet// baet/
En tot u minne noch worden ghebracht:
Ick antwoorde haer met grooter aendacht:
Och Liefken soet/ soud ick noch wel troost winnen?
Helaes/ wat segh ick? Certeyn ick mocht die nacht/
Wel vreesen/ als ghy sulcx ginght beginnen:
Want ick min te seer alsmen my wil minnen.
 
[Epigr II, 64]
Response faicte par ladicte Dame

Le peu d'Amour, qui donne lieu à crainte,
Perdre vous faict le tant desiré bien:
Car par cela (Amy) je suis contraincte
De revocquer le premier propos mien:
Ne vous plaignez doncq', si vous n'avez rien,
Ou si pour bien, mal on vous faict avoir:
Car qui pour bien, pense mal recevoir,
Indigne il est d'avoir ung seul bon tour,
Voyre de plus sa maistresse ne veoir,
Puis que la peur triumphe de l'Amour.

42.
Die cleyne lieft die met vreese verselt// is/
Doet u verliesen daer ghy met vlijt nae taelt:
Want mijn hert daer deur soo seer onstelt// is/
Dat ick mijn woorden heb wederhaelt/
Indien dan u begheerte faelt/
En datmen u voor goet wil quaet uyt keeren/
Gheschiet u recht:[?] Want seecker ghy dwaelt/
Dat ghy t'goet alst quaet gaet estimeren:
En vrees over Liefde laet triumpheren.
 
[Epigr II, 65]
Replicque de Marot à ladicte Dame

Je n'ay pas dict, que je crains d'estre aymé,
J'ay dict sans plus, que je debvroys le craindre,
De peur d'entrer en feu trop allumé:
Mais mon desir ce debvoir vient estaindre,
Car je vouldroys à ton Amour attaindre,
Et tant t'aymer, que j'en fusse en tourment:
Qui ne sçayt doncq' Amour bendé bien paindre,
Me vienne veoir, il apprendra comment.
43.
Ken heb niet gheseyt Liefken ghepresen/
Dat ick vreese van u bemint te zijn:
Maer dat ick dat behoor te vreesen/
Duchtende voor overgroote pijn:
Maer vierich begeeren verwint ten fijn
Alsulcke vrees/ dies ick wel sou begeeren
U soo seer te minnen/ dat ick selfs verdwijn
En my gantsch in u mocht transformeeren:
Want ghy zijt alleen mijn recreeren.
 
(Marot Épigrammes 3.39)

A une, dont il ne povoit oster son cueur

Puis qu'il convient pour le pardon gaingner
De tous pechez faire confession,
Et pour d'enfer l'esprit esloingner
Avoir au cueur ferme contrition,
Je te supply fais satisfa[c]tion
Du povre cueur qu'en peine tu retiens,
Ou si le veulx en ta possession,
Confesse donc mes pechez et les tiens.

  Q.5.31
Dewijl men om het aflaet te verdienen moet
Biechten zijn sonden groot ende cleyn,
En om te schouwen de helsche gloet,
Men moet hebben berou met herten reyn:
Soo bid ick u, mijn alderliefste greyn,
Gheeft my weder mijn hert, dat ghy hout in pijn:
Of wilt ghy dat behouwen voor u alleyn,
Soo biecht dan u sonden, en oock de mijn.

(Marot Épigrammes 3.53)
 

Huictain
 

Plus ne suis ce que j'ay esté,
Et ne le sçaurois jamais estre.
Mon beau printemps, et mon esté,
Ont faict le sault par la fenestre.
Amour, tu as esté mon maistre,
Je t'ay servy sur tous les Dieux.
O, si je povois deux fois naistre,
Comment je te serviroys mieulx!

vertaling door Paul Claes

Ik ben niet meer zoals weleer
En word ook nooit meer als tevoren.
Mijn lente en mijn zomerweer
Die heb ik uit het oog verloren.

Liefde, weleer was jij mijn heer,
Ik had je tot mijn god verkoren,
Ach, werd ik maar opnieuw geboren,
Dan diende ik jou zoveel meer!

Q.7.35 

Ick ben niet meer, dat ick heb gheweest,

Noch salt niet worden tot gheender tijt,

Mijn Lenten en mijn Somer meest,

Die ben ick al gheworden quyt:

O Liefde ick heb u ghedient met vlijt,

Boven alle Goden, niet om verhooghen,

Dan werde ick herboren in swerelts crijt,

Soo soude ick u weder dienen moghen.

(Marot Épigrammes 3.54)

 

Responce au huictain precedent

Ne menez plus tel desconfort,
Jeunes ans sont petites pertes.
Vostre eage est plus meur, et plus fort,
Que ces jeunesses mal expertes.
Boutons serrez, Roses ouvertes,
Se passent trop legierement.
Mais du Rosier les fueilles vertes
Durent beaucoup plus longuement.

 

Q.7.36            

Waerom bedrijft ghy soo grooten rou?

Om dat u jeucht u heeft begheven?

Seecker ghy zijt al frayer nou,

Dan dese jeuchdekens onbedreven,

Ghesloten cnoppen, Rosen verheven,

Seer haestelijck dorren en vergaen,

Gheduerigher schoonheyt sietmen aencleven

Den bladen groen, die op den roselaer staen.

(Marot Épigrammes 3.55)

 

Sur le mesme propos
 

Pourquoy voulez tant durer,
Ou renaistre en florissant eage?
Pour aymer, et pour endurer,
Y trouvez vous tant d'advantage?
Certes, celuy n'est pas bien sage,
Qui quiert deux fois estre frappé,
Et veult repasser ung passage
Dont il est à peine eschappé.

 

Q.7.37 

Waerom wenscht ghy om weder te stryen,

Dat ghy inde Werelt wilt zijn herboren?

Om te minnen, en druck te lyen?

Cont ghy daer voordeel in besporen?

Seecker my dunckt hy slacht de dooren,

Die tweemael een harde noot wil craken,

En deur den wech wil gaen daer hy te voren,

Met nauwer noot cost deur gheraken.

(Marot Épigrammes 3.82) - authenticity not certain

 

A une Dame de Piemont, qui refusa six escuz de Marot

pour coucher avec elle et en vouloit avoir dix

Ma dame, je vous remercie
De m'avoir esté si rebourse.
Pensez vous que je m'en soucye,
Ne que tant soit peu m'en courrousse?
Nanny, non. Et pourquoy? et pour-ce
Que six escuz sauvez m'avez,
Qui sont aussi bien en ma bourse,
Que dans le trou que vous sçavez.

 

 

Q.2.28

    

Mijn Vrouwe ick wetet u grooten danck,

Dat ghy my hebt gheweest soo rebel,

Meent ghy dat mijn sinnen zijn so cranck,

Dat ick my sou verstooren? ick wed ick en sel.

Waerom doch? om dat ghy ontseyde den tel,

Van die ses croonen, die u waren ghereet?

Die zijn beter in mijn borsse, dat weet ick wel,

Dan in dat gat dat ghy wel weet.

[Epigr III, 84]
De Nanny

Nanny desplaist, et cause grand soucy
Quand il est dit à l'amy rudement:
Mais quand il est de deux yeux adoucy
Pareilz à ceux qui causent mon tourment,
S'il ne raporte entier contentement,
Si monstre il bien que la langue pressée
Ne respond pas le plus communement
De ce qu'on dit avecques la pensée.

39
Neen/ dat mishaecht en t'veroorsaeckt lyen/
Alst den Minnaer wredelijck wert begroet:
Maer t'doet denselfden oock wel verblyen/
Alst met een lachsken wert versoet:
Soo bewijstse met haer wesen goet/
Al schijntse int praten te zijn versteent/
Dat de tonghe spreeckt/ dattet herte niet en meent.

Q.2.44 
Neen, mishaecht en gheeft quaden moet,
Alsmen dat spreeckt met een stuers ghelaet:
Maer alst met de ooghen wort versoet,
Ghelijck als ghy deet, doe ick u gaf een praet,
Soo en is het seecker niet soo quaet,
Al en worter gheen volmaeckt consent verleent,
Soo bewijstmen nochtans wel metter daet,
Dat de tonghe spreeckt, dat het herte niet en meent.

[Epigr IV.4]

De soi-même
 
 Marot, voici (si tu le veux savoir)
 Qui fait à l'homme heureuse vie avoir:
 Successions, non biens acquis à peine,
 Feu en tout temps, maison plaisante, et saine,
 Jamais procès, les membres bien dispos,
 Et au dedans, un esprit à repos,
 [Contraire à nul, n'avoir aucuns contraires,
 Peu se mêler des publiques affaires,]
 Sage simplesse, amis à soi pareils,
 Table ordinaire, et sans grands appareils,
 Facilement avec toutes gens vivre,
 Nuit sans nul soin, n'être pas pourtant ivre,
 Femme joyeuse, et chaste néanmoins,
 Dormir, qui fait que la nuit dure moins,
 Plus haut qu'on n'est ne vouloir point atteindre,
 Ne désirer la Mort, ni ne la craindre:
 Voilà, MAROT, si tu le veux savoir,
 Qui fait à l'homme heureuse vie avoir.

 

Martialis: Ad seipsum X,47

Vitam quae faciant beatiorem,
Iucundissime Martialis, haec sunt:
Res non parta labore, sed relicta;
Non ingratus ager, focus perennis;
Lis numquam, toga rara, mens quieta;
Vires ingenuae, salubre corpus;
Prudens simplicitas, pares amici;
Convictus facilis, sine arte mensa;
Nox non ebria, sed soluta curis;
Non tristis torus, et tamen pudicus;
Somnus, qui faciat breves tenebras:
Quod sis, esse velis nihilque malis;
Summum nec metuas diem nec optes.

 

 

Q.1.4
Jan dit is dat u sal gheven
In dese werelt een vrolijck leven,
Goet dat u is versturven,
En niet deur u arbeyt is verwurven,
Altijdt een goet vuyr op u haert,
Met gheen Processen zijn beswaert,
Aen het lijf een simpel habijt,
Daer toe een hert van sorgh bevrijt,
Een ghesont lijf, en dat wel machtich,
Wyse simpelheyt, Vrienden eendrachtich,
Ghemeenen cost sonder conste bereyt,
Niet meer te drincken dan tot vrolijckheyt,
Een vrolijck Wijf, en eerbaer by desen,
Slapen dat de nacht schijnt cort te wesen,
En wesen dat ghy zijt by alle menschen,
Den doot te vreesen noch te wenschen:
Jan dit is dat u sal gheven
In dese werelt een vrolijck leven.

(Marot Épigrammes 4.6)


D'une qui se vante

Vous estes belle, en bonne foy.
Ceulx qui disent que non, sont bestes.
Vous estes riche, je le voy,
Qu'est il besoin d'en faire enquestes?
Vous estes bien des plus honnestes:
Et qui le nye est bien rebelle.
Mais quand vous vous louez, vous n'estes
Honneste, ne riche, ne belle.

 

Ad fabulam ambitiosam, in laude. I,32.

Bella es, novimus, et puella, verum est,
Et dives, quis enim potest negare?
Sed dum te nimium, Fabulla, laudas,
Nec dives, neque bella, nec puella es.

 

Q.5.17
Ghy zijt een vriendelijck Meysgen, dat sien wy wel,
Ghy zijt schoon van aensicht, van lijf, van vel,
Ghy zijt rijck van ghelt, van bouwens en rocken:
Maer ghy segt het selfs, daerom ist jocken.

(Marot Épigrammes 4.8)

VIII

De Jehan Jehan

Tu as tout seul, Jehan Jehan, vignes et prez.
Tu as tout seul ton cueur et ta pecune.
Tu as tout seul deux logis dyaprez,
Là où vivant ne pretend chose aucune.
Tu as tout seul le fruict de ta fortune.
Tu as tout seul ton boire, et ton repas.
Tu as tout seul toutes choses fors une:
C'est que tout seul ta femme tu n'as pas.

 

Martialis: In Candidum. V,73

Praedia solus habes, et solus, Candide, nummos:
Aurea solus habes, Myrrhina solus habes:
Massica solus habes, et Opimi Caecuba solus;
Et cor solus habes, solus et ingenium.
Omnia solus habes, hoc me puto velle negare:
Uxorem sed habes, Candide, cum populo.

 

Q.5.19
Ghy hebt alleen Jan u huys en hof,
Ghy hebt alleen u renten en pacht,
Ghy hebt alleen u eer en lof,
Ghy hebt een knecht die op u wacht,
Ghy hebt alleen u ghesontheyt en cracht,
Ghy hebt ghenoech, t’sy van wijn of broot,
Ghy hebt u zyden cleederen, een costelijcke dracht,
Ghy hebt alleen al dat u is van noot:
Dan of ghy gantsch zijt sonder wederstoot,
Dat weet ick niet, dan dorst wel segghen neen:
Want u Wijf (soomen seyt) en hebt ghy niet alleen.
 

(Marot Épigrammes 4.9)


A Hilaire

Des que tu viens là où je suis
(Hilaire) c'est ta façon folle
De me dire tousjours: "Et puis
Que fais tu?" voylà tout ton roolle.
Cent fois le jour, ceste parolle
Tu me dictz, j'en suis tout batu.
Quand tout sera bien debatu,
Je cuyde, par mon âme, Hilaire,
Qu'avecques ton beau "Que fais tu?"
Tu n'as rien toy mesme que faire.

 

Martialis: In Posthumum. II,67

Occurris quocunque loco mihi, Posthume, clamas
Protinus, et prima est haec tua vox, Quid agis?
Hoc, si me decies una conveneris hora,
Dicis: habes puto tu, Posthume, nil quod agas.

 

Q.3.54
Soo menichmael als ghy my comt te ghemoet,
En soo haest als ghy my hebt ghegroet,
So vraecht ghy, wat ick doe? recht als een clerck:
En al ghebeurde dit thienmael op een dach,
Soo hoor ick van u gheen ander ghewach,
Dan, wat doet ghy? hebt ghy anders gheen werck,
Soo loopt blaest de Lampen uyt inde Kerck.
 

(Marot Épigrammes 4.13)

 

D'ung Abbé


L'abbé a ung proces à Romme,
Et la goutte aux piedz, le pauvre homme.
Mais l'advocat s'est plaint à maints,
Que rien au poing il ne luy boute:
Cela n'est as aux piedz la goutte:
C'est bien plus tost la goutte aux mains.

 

Martialis: Ad Flaccum. I,66

Litigat, et podagra Diodorus, Flacce, laborat.
Sed nil patrono porrigit: haec chiragra est.

 

Q.1.43
Onse Waerdin is een wonderlijck Wijf,
Sy seyt van de cramp zijn haer beenen stijf:
Maer als sy voor een bier schrijft een dubbelen treck,
Soo heeft sy in haer armen gheen ghebreck:
Sy mach de cramp hebben in beenen en tanden,
Dan int schryven heeft sy de popelsy in haer handen.

(Marot Épigrammes 4.18)


De Cathin et Jane

Jadis, Cathin, tu estoys l'oultrepasse:
Jane à present toutes les aultres passe.
Et pour donner l'arrest d'entre vous deux,
Elle sera ce de quoy tu te deulz:
Tu ne seras jamais de sa valuë.
Que faict le temps? Il fait que je la veulx,
Et que je t'ay aultrefoys bien vouluë.

 

Martialis: Ad Lycorim. VI,40

Foemina praeferri potuit tibi nulla, Lycori:
Praeferri Glycerae foemina nulla potest.
Haec erit hoc, quod tu: tu non potes esse, quod haec est.
Tempora quid faciunt? hanc volo, te volui.

 

Q.1.11
Janneken ghy placht te wesen schoon van aenschijn:
Maer nu wort Mayken boven u ghepresen:
Wat ghy nu zijt, sal Mayken noch zijn:
Maer dat sy nu is, sult ghy nimmer wesen.
Wat den tijdt vermach, merckt ghy in desen,
Die my Mayken doet begeeren met al mijn sinnen,
En dat ick hier voormaels u plach te beminnen.

[Epigr IV, 20]


De Macé Longis
Ce prodigue Macé Longis
Faict grant serment qu'en son logis
Il ne souppa jour de sa vie.
Si vous n'entendez bien ce poinct,
C'est à dire, il ne souppe point,
Si quelque aultre ne le convie.

Autrement.
C'est à dire, sans me coupper,
Qu'il se va coucher sans soupper,
Quand personne ne le convie.

 

Martialis: De Philone. V,48
Numquam se coenasse domi Philo jurat, et hoc est:
Non coenat, quando nemo vocavit eum.

36

Goris seyt/
Dat hy niet uytghenoot zijnde/ altijt savonts vast:
T'is goet bescheyt/
Hy eet niet/ of men noot hem te gast.

 

(Marot Épigrammes 4.21)

 

De Macée

Macée me veult faire acroyre
Que requise est de mainte gent:
Plus enviellist, plus a de gloire,
Et jure comme ung vieil sergent
Qu'on n'embrasse pas son corps gent
Pour neant: et dit vray Macée:
Car tousjours elle baille argent,
Quand elle veult estre embrassée.

 

Martialis: De Lesbia. II,63

Lesbia se jurat, gratis numquam esse fututam.
Verum est. Cum futui vult, numerare solet.

 

Q.1.52
Spytighe Neeltgen sweert by God Almachtich,
Dat men om sus niet cust haer mondeken ghepresen:
Ick wilt wel ghelooven, en t’is warachtich:
Want Neeltgen gheeft ghelt, als sy ghesoent wil wesen.

[Epigr IV, 23]

 

D'ung mauvais rendeur

Cil qui mieux ayme par pitié
Te faire don de la moictié,
Que prester le tout rondement,
Il n'est point trop mal gracieux.
Mais c'est signe qu'il ayme mieux
Perdre la moictié seulement.

 

Martialis: De Lino. I,43.
Dimidium donare Lino, quam credere totum,
Qui mavult: mavult perdere dimidium.

20

Dat u Vrunt, Mouris, (t'welck tot u verwijt,, is)
U liever de helft wil gheven, als t'gheheele borghen:
Dats te segghen, dat hy liever de helft quijt,, is,
Als de heele som, daer hy mocht voor sorghen.

 

 

Marot Épigrammes 4.30)

D'un Lymosin

C'est grand cas que nostre voysin
Tousjours quelque besongne entame,
Dont ne peult, ce gros Lymosin,
Sortir qu'à sa honte et diffame.
Au reste, je croy, sur mon âme,
Tant il est lours et endormy,
Que quand il besongne sa femme
Il ne luy fait rien qu'à demy.

Martialis: De Sertorio. III,37

Rem peragit nullam, Sertorius, inchoat omnes
Hunc ego, cum futuit, non puto perficere.

 

Q.2.38

Al dat men mach dencken gaet Marten beginnen,

Maer gheen dingh can hy maken ree,

Daerom denck ick, als hy zijn Wijf sal minnen,

Soo breeckt zijn mast ter halver zee.

 

 

Epitres

Clément Marot Clément Marot Roemer Visscher
Epistre XX
Les Adieux de Marot à la ville de Lyon

Adieu Lyon, qui ne mors point,
Lyon plus doulx que cent pucelles,
Synon quant l'ennemy te poingt:
Alors ta fureur point ne celles.
Adieu aussy à toutes celles
Qui embellisent ton sejour.
Adieu, faces cleres et belles,
Adieu vous dy, comme le jour.
Adieu, cité de grant valeur
Et citoyens que j'ayme bien.
Dieu vous doint la fortune et l'heur
Meilleur que n'a esté le myen.
J'ay de vous receu tant de bien,
Tant d'honneur, et tant de bonté,
Que voulentiers diroys combien,
Mais il ne peult estre compté.
Adieu, les vieillardz bien heureux,
Plus ne faisans l'amour aux dames:
Toutesfoys tousjours amoureux
De vertu qui repaist voz âmes:
Pour fuir reproches, et blasmes,
De composer ay entrepris
Des Epitaphes sur voz lames,
Si je ne suis le premier pris.
Adieu, enfans plains de savoir,
Dont mort l'homme ne desherite:
Si bien souvent me vinstes veoir,
Cela ne vient de mon merite.
Grant mercy, ma Muse petite,
C'est par vous, et n'en suis marry.
Pour belle femme l'on visite
A tous les coups ung laid mary.
Adieu la Saulne, et son mignon,
Le Rhosne, qui court de vistesse,
Tu t'en vas droict en Avignon:
Vers Paris je prens mon adresse.
Je diroys: Adieu, ma maistresse,
Mais le cas viendroit mieulx à point
Si je disoys: Adieu jeunesse,
Car la barbe grise me poingt.
Va Lyon, que Dieu te gouverne:
Assez longtemps s'est esbatu
Le petit chien en ta caverne,
Que devant toy on a batu.
Finablement, pour sa vertu,
Adieu des foys ung milion
A Turnus, de rouge vestu,
Gouverneur de ce grand Lyon.



 

 

 Epistre XXIII
 L'Adieu envoyé aux Dames de Court, au moys d'octobre mil cinq cents trente sept
 Adieu la Court, adieu les Dames,
 Adieu les filles, et les femmes,
 Adieu vous dy, pour quelcque temps,
 Adieu voz plaisants passetemps,
 Adieu le bal, adieu la dance,
 Adieu mesure, adieu cadence,
 Tabourins, Haultboys, et Violons,
 Puis qu'à la guerre nous allons.
 Adieu doncq' les belles, adieu,
 Adieu Cupido vostre Dieu,
 Adieu ses flesches, et flambeaulx,
 Adieu voz serviteurs tant beaulx,
 Tant pollys, et tant dameretz:
 O comment vous les traicterez
 Ceux, qui vous servent à ceste heure!
 Or adieu quiconque demeure,
 Adieu Jacquais, et le valet,
 Adieu la torche, et le mulet,
 Adieu Monsieur, qui se retire,
 Navré de l'amoureux martyre,
 Qui la nuict sans dormir sera,
 Mais en ses amours pensera.
 Adieu le bon jour du matin,
 Et le blanc, et le dur Tetin
 De la belle, qui n'est pas preste:
 Adieu ung aultre, qui s'enqueste
 S'il est jour ou non là dedans:
 Adieu les signes evidents,
 Que l'ung est trop mieulx retenu
 Que l'aultre n'est le bien venu:
 Adieu, qui n'est aymé de nulle,
 Et ne sert que tenir la Mulle:
 Adieu festes, adieu bancquetz,
 Adieu devises, et caquetz,
 Où plus y a de beau langage
 Que de serviette d'ouvrage:
 Et moins de vraye affection,
 Que de dissimulation
 Adieu les regards gracieux,
 Messagiers des cueurs soucieux:
 Adieu les profondes pensées,
 Satisfaictes, ou offensées:
 Adieu les armonieux sons
 De rondeaulx, dixains, et chansons:
 Adieu piteux departement,
 Adieu regretz, adieu tourment,
 Adieu la lettre, adieu le paige,
 Adieu la Court, et l'equipaige:
 Adieu l'amytié si loyalle,
 Qu'on la pourroit dire Royalle,
 Estant gardée en ferme Foy
 Par ferme cueur digne de Roy:
 Mais adieu peu d'amour semblable,
 Et beaucoup plus de variable:
 Adieu, celle qui se contente,
 De qui l'honnesteté presente,
 Et les vertus, dont elle herite,
 Recompensent bien son merite:
 Adieu les deux proches parentes,
 Pleines de grâces apparentes,
 Dontl'une a ce, qu'elle pretend,
 Et l'aultre non ce, qu'elle attend:
 Adieu les cueurs unys ensemble,
 A qui l'on faict tort (ce me semble)
 Qu'on ne donne fin amyable
 A leur fermeté si louable:
 Adieu cil, qui pretend au poinct
 A veoir ung, qui ne pense poinct,
 Et qui reffus ne feroyt mye
 D'estre sa femme en lieu d'amye:
 Adieu, à qui gueres ne chault
 D'armer son tainct contre le chault,
 Car elle sçait tres bien l'usage
 De changer souvent son visage:
 Adieu amyable aultant qu'elle,
 Celle, que maistresse j'appelle:
 Adieu l'esperance ennuyeuse,
 Où vit la belle, et gracieuse,
 Qui par ses secrettes douleurs
 En a prins les palles couleurs:
 Adieu l'aultre nouvelle palle,
 De qui la santé gist au masle:
 Adieu la triste, que la mort
 Cent foys le jour poinct, et remort.
 Or adieu m'amye, la derniere,
 En vertus, et beaulté premiere:
 Je vous pry me rendre à present
 Le cueur, dont je vous feis present,
 Pour en la guerre, où il fault estre,
 En faire service à mon maistre.
 Or quand de vous se souviendra,
 L'aiguillon d'honneur l'espoindra
 Aux armes, et vertueux faict.
 Et s'il en sortoit quelcque effect
 Digne d'une louange entiere,
 Vous en seriez seulle heritiere,
 De vostre cueur, dont vous souvienne.
 Car si Dieu veult, que je revienne,
 Je le rendray en ce beau lieu.
 Or je fais fin à mon adieu.
Ro.1.59 [imitation, not translation]


 Adieu ghesellen en Dochters mede,
 Adieu Amsterdam wel schoone stede,
 Adieu, schrijf ick voor eenen tijt,
 Adieu ghenuechte en alle jolijt,
 Adieu dansen, springhen en snaren gheluyt,
 Adieu trommel, trompet en fluyt,
 Adieu al dat vreucht mach verwecken,
 Adieu van hier soo wil ick trecken.
 Adieu praten couten en deviseren
 Met Dochters in de doelen gaen spaseren,
 Inde Mey of by de Mane schijn;
 Adieu o clare Rijnsche wijn,
 Adieu posset daer ick of droom,
 Adieu stremmelis ende room,
 Adieu Sint Anthonis dijck; en Outewael,
 Adieu segh ick u altemael.
 Adieu Annekens huys en Reguliers Hof,
 Adieu Jan ghy sneet die kaes te grof,
 Met u ijsbolten en suycker-peeren,
 Adieu Haerlem, daermen den Crijch useren,
 Adieu Heemste, en dat deur bedwanck,
 Adieu Marryken Cuyers met uwen soeten sangh,
 Die ghy als een Nachtegael songht onder de linde:
 Adieu vaert wel, tot dat ick u weder vinde.
 Adieu anderden hout en overveen,
 Adieu Jacht-honden groot ende cleen,
 Adieu Duynen, daer ick op plach te jaghen,
 Adieu Haesen, Conynen, ghy sult niet meer claghen,
 Over my: Adieu segh ick voor een half Jaer,
 God beter u schade, om draghen swaer,
 Teghen dat ick u weder coom visiteren:
 Adieu ick hoop de tijt sal keeren.
 Adieu hof vol bloemen ghepoot,
 Adieu Angelieren en Rooskens root,
 Adieu duysent schoon, als mijn Lief playsant,
 Die niet hoe langher hoe liever is int herte gheplant
 Adieu Lelien wit, en welrieckende Violetten,
 Adieu Gout-bloemen, adieu Brunetten,
 Adieu Tydelosen, en adieu Aqueleyen:
 Adieu, ick wil my gaen vermeyen.
 Nu wel aen, adieu en blijft ghesont,
 Adieu mijn waertste roder mont,
 Adieu mijn Lief in liefden rebel,
 Adieu ghy kent u selven wel,
 Adieu ick sal u altijt eeren,
 Het sy int gaen ofte int keeren,
 Adieu mijn hert hebt ghy te pant,
 Adieu, want ick treck uyt de lant.
 Adieu Cupido met u booch en schichten,
 Schiet mijn Lief, of doet mijn Liefde swichten,
 Dewijl ick van haer ben absent:
 Adieu plaetse daerse my eerst worde bekent,
 Adieu huys daer ick haer eerst van minnen aensprack,
 Adieu leech erf daer sy seer verschrack,
 Doe ick haer subijt quam overvallen:
 Adieu mijn Lief ick wil niet meer kallen.

Clément Marot Hendrick Spieghel Roemer Visscher

Epistre 28 (I, p. 335)

A une Damoyselle malade
[only the first lines and the general form]

Ma Mignonne
Je vous donne
Le bon jour.

Le sejour
C'est prison:
Guerison
Recouvrez,
Puis ouvrez
Vostre porte,
Et qu'on sorte
Vistement:
Car Clement
Le vous mande.
Va friande
De ta bouche,
Qui se couche
En danger
Pour manger
Confitures:
Si tu dures
Trop malade,
Couleur fade
Tu prendras,
Et perdras
L'embonpoint.
Dieu te doint
Santé bonne
Ma Mignonne.

Part 2,10.
Sendtbrief.

Sijt ghegroet
Liefken soet

En sucadich:
Weest ghenadich:
En niet wreet/
Dien ghy weet
Dat benopen
Leeft op hopen
Van u jonste:
T'is gheen conste
Straf te wesen:
Wilt ghenesen
U Dienaer
Van beswaer/
Pijn en smert/
Dat mijn hert
Comt deurkerven:
Ick moet sterven
Soo ghy niet
Mijn verdriet
Eens verhoort:
Met een woort
Cont ghy my
Maken bly:
Dus toont u
Niet soo schu
In't begeeren:
Wilt u keeren
Tot my Lief:
Eer yet lanck/
Neemt in danck
Desen Brief.

 
   
 

 

Etrennes (personalised new-years wishes)

Clément Marot Hendrick Spieghel Roemer Visscher


Etrenne 7
A ma Dame d'Estampes
Sans prejudice à personne,
Je vous donne
La pomme d'or de beaulté,
Et de ferme loyaulté
La couronne.

part 2,13.
Waerlijck ghy zijt schoon en wijs/
Naer mijn advijs/
Comt u de gulden appel schoone/
Ende oock eer deuchden croone/
Tot een prijs.

 


Etrenne 17
A Chastagneraye
Garde toy de descocher,
Jeune Archer,
Pour à son cueur faire bresche:
Car elle feroit la flesche
Reboucher.

part 2,14.
Ghy jongh Schutterken wilt u wachten
Met u schachten/
Haer aen t'herte te gheraken:
Want u brant sou sy versaken/
En verachten.

 

(Marot Estreines 24)  

Ro.1.49
Ghy bewijst by jongh en out,
Deur u cout,
Dat in een schoon lijf, wesen eerbaer,
Is ghelijck een schoon blinckende claer,
Parl int gout.


Etrenne 29
A Brazay.
En sa doulceur feminine
Tant benigne
Rigueur pourroit estre enclose:
Car tousjours avec la rose
Croist l'espine.


part 2,15.
Onder haer vriendelijck ghelaet
En soete praet/
Mocht wel wreetheyt zijn bedeckt:
Want dickwils by reyn rooskens steckt/
De doorne quaet.

 

Etrenne 38
A d'Aubeterre
Aubeterre amour ressemble,
Ce me semble.
Petite veue ont touts deux:
Et toutesfoys chascun d'eulx
Les cueurs emble.

part 2,16.
Ghy ghelijckt dattet niet en scheelt/
Cupidoos beelt/
Om dat ghy bey hebt twee bruyn ooghen/
Om dat ghy bey sonder meedooghen/
Elcx herte steelt.

 

 

Rondeaux

Clément Marot Roemer Visscher
L’Adolescence clementine, rondeau 56

A la fille d'ung Painctre d'Orleans, belle entre les autres
Au temps passé Apelles Painctre sage
Feit seullement de Venus le visage
Par fiction: mais (pour plus hault attaindre)
Ton Pere a faict de Venus (sans rien faindre)
Entierement la face, et le corsage.

Car il et Painctre, et tu es son ouvrage
Mieulx ressemblant Venus de forme, et d'aage,
Que le Tableau, qu'Apelle voulut paindre
Au temps passé.

Vray est qu'il feit si belle son ymage,
Qu'elle eschauffoit en Amour maint courage;
Mais celle là que ton Pere a sceu taindre,
Y mect le feu, et a dequoy l'estaindre:
L'aultre n'eut pas ung si gros advantage
Au temps passé.

for explanation


Q.1.35
Apelles was de beste Schilder gheacht,
Om de schoone Venus die hy had ghewracht:
Maer u Vader gaet hem zijn eere rooven,
Om dat hy u (die de schoone Venus slacht)
Soo schoon en suyverlijck heeft volbracht,
Datmen u schoonheyt niet en mach vol loven:
Door Apelles beeldt dat soetelijck lacht
Is menich Jongman in minnen versmacht:
Want daer was niet waer me men t’vyer mocht doven:
Maer soo daer om u yemant druck verpacht,
Wilt ghy hem helpen, ghy hebt wel de macht.
Daerom de const van u Vader (in alle hoven)
Gaet alleen om u schoonheyt alle consten te boven.
   

 

Elegies
 
Clément Marot Roemer Visscher
(Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 5)

La Cinquiesme Elegie
Si ta promesse amoureusement faicte
Estoyt venue à fin vraye, et parfaicte,
Croy (chere Soeur) qu'en ferme loyaulté
Je serviroys ta jeunesse et beaulté,
Faisant pour toy de corps, d'esprit, et d'âme,
Ce que Servant peult faire pour sa Dame.
Je ne dy pas que de ta bouche sorte
Mot, qui ne soit de veritable sorte:
Mais quand à l'oeil voy ta belle stature
Et la grandeur d'une telle adventure,
Qui ne se peult meriter bonnement,
Je ne sçaurois croire qu'aucunement
Je peusse attaindre à ung si hault degré,
S'il ne me vient de ta grâce, et bon gré.
Puis que ton cueur me veulx donc presenter,
Et qu'il te plaist du mien te contenter,
Je loue Amour. Or evitons les peines,
Dont les Amours communement sont pleines:
Trouvons moien, trouvons lieu, et loisir
De mettre à fin le tien, et mien desir.
Voicy les jours de l'An les plus plaisans,
Chascun de nous est en ses jeunes ans:
Faisons donc tant que la fleur de nostre aage,
Ne suive point de tristesse l'oultrage:
Car temps perdu, et jeunesse passée
Estre ne peult par deux fois amassée.
Le tien office est, de me faire grâce:
Le mien sera, d'adviser que je fasse
Tes bons plaisirs, et sur tout regarder
Le droict chemin pour ton honneur garder.
Si te supply, que ta Dextre m'anonce
De cest escript la finalle response,
A celle fin que ton dernier vouloir
Du tout me fasse esjouyr, ou douloir.

J.2

Soo u beloften uyt Liefde bestaen,
Waren volcomelijck ten eynde voldaen:
Ghelooft my Lief dat ick uyt ghetrouwe deucht,
Soude ghedient hebben u schoonheyt en jeucht,
Doende voor u met lijf, ziel en leven,
Dat minnaer voor zijn Lief oyt heeft bedreven.
Ick segh niet dat ick u oyt heb hooren spreken,
Woorden daer waerheydt aen soude ghebreken,
Maer met ooghen schouwende u schoone stature,
Soo dochtet my te veel, dat soo goeden avonture,
Soo gheringhe voor my sou staen te verdienen:
Dus soude ick self niet ghelooven of mienen,
Dat ick mocht gheraken tot soodanighen staet,
Dan alleen door u ghenade en gunstighen raet.
Soo ghy dan u herte t’mywaert wilt voeghen,
En u met het myne wilt laten ghenoeghen,
Ghelooft sy de Liefde: Nu laet ons onbecommert
Schuwen t’verdriet daer de Liefd’ me is beslommert:
Laet ons vinden middel, tijt, plaets al stille,
Om ten eynde te brenghen u en mijn wille.
Siet hier de daghen daer hem elck in verblijt,
Wy zijn allebey in ons jeuchdelijcke tijt:
Laet ons dan ons jonghe Jaren ghebruycken:
Eer traghe ouderdom ons comt beruycken:
Want tijt verloren, en jeucht die faelt,
En mach de tweede reys niet worden verhaelt.
U werck sal dan zijn, my te ontfanghen met gonst,
En t’mijn, dat ick uytlegghe alle mijn const,
Om u te behaghen (en sonder beswaren)
Wech te vinden, om u en mijn eer te bewaren.
Nu soo bid ick dat door u hant my sy bereyt,
Op dese Brief, een volmaeckt en eyntlijck bescheyt,
En dat ick mach weten door u schrijven,
Of ick volcomen vreucht, of rou sal bedryven.

(Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 17)

La Dixseptiesme Elegie
Qui eust pensé, que l'on peust concepvoir
Tant de plaisir pour lettres recepvoir?
Qui eust cuidé le desir d'ung Cueur franc
Estre caché dessoubz ung Papier blanc?
Et comment peult ung Oeil au Cueur eslire
Tant de confort par une lettre lire?
Certainement Dame treshonnorée
J'ay leu des Sainctz la Legende dorée,
J'ay leu Alain le tresnoble Orateur,
Et Lancelot le tresplaisant menteur,
J'ay leu aussi le Romant de la Rose
Maistre en amours, et Valere, et Orose
Comptans les faictz des antiques Romains:
Brief, en mon temps j'ay leu des Livres maintz,
Mais en nul d'eux n'ay trouvé le plaisir,
Que j'ay bien sceu en voz lettres choysir.
Je y ay trouvé ung langage begnin,
Rien ne tenant du stile feminin:
Je y ay trouvé suite de bons propos,
Avec ung mot, qui a mis en repos
Mon Cueur estant travaillé de tristesse,
Quand me souffrez vous nommer ma Maistresse.
Dieu vous doint donc, ma Maistresse tresbelle
(Puis qu'il vous plaist qu'ainsi je vous appelle)
Dieu vous doint donc amoureux appetit
De bien traicter vostre Servant petit.
O moy heureux d'avoir Maistresse au Monde,
En qui Vertu soubz grand beaulté abonde!
Tel est le bien, qui me fut apporté
Par vostre Lettre, où me suis conforté,
Dont je maintiens la plusme bien heurrée,
Qui escripvit Lettre tant desirée.
Bien heureuse est la main, qui la ploya,
Et qui vers moy (de grâce) l'envoya:
Bien heureux est, qui apporter la sceut,
Et plus heureux celluy, qui la receut.
Tant plus avant ceste Lettre lisoys
En aise grand, tant plus me deduisoye:
Car mes ennuys sur le champ me laisserent,
Et mes plaisirs d'augmenter ne cesserent,
Tant que j'euz leu ung mot, qui ordonnoit,
Que ceste Lettre ardre me convenoit.
Lors mes plaisirs d'augmenter prindrent cesse:
Pensez adonc en quelle doubte, et presse
Mon cueur estoit. L'obeissance grande
Que je vous doy, brusler me la commande:
Et le plaisir que j'ay de la garder,
Me le deffend, et m'en vient retarder.
Aulcunesfois au feu je la boutoye.
Pour la brusler: puis soubdain l'en ostoys,
Puis l'y remis, et puis l'en recullay,
Mais à la fin (à regret) la bruslay
En disant, Lettre (apres l'avoir baisée)
Puis qu'il luy plaist, tu seras embrasée:
Car j'ayme mieulx dueil en obeissant,
Que tout plaisir en desobeissant.
Voylà comment pouldre, et cendre devint
L'ayse plus grand qu'à moy oncques advint.
Mais si de vous j'ay encor quelcque Lettre,
Pour la brusler ne la fauldra que mettre
Pres de mon Cueur: là elle trouvera
Du feu assez, et si esprouvera,
Combien ardente est l'amoureuse flamme,
Que mon las cueur pour voz vertus enflamme.
Aumoins en lieu des tourmens, et ennuys,
Que vostre amour me donne jours, et nuyctz,
Je vous supply de prendre (pour tous mectz)
Ung crystallin Myroir, que vous transmectz.
En le prenant, grand joye m'adviendra,
Car (comme croy) de moy vous souviendra,
Quand là dedans mirerez ceste face,
Qui de beaulté toutes aultres efface.
Il est bien vray, et tiens pour seureté,
Qu'il n'est Myroir, ne sera, n'a esté,
Qui sceust au vif monstrer parfaictement
Vostre beaulté: mais croyez seurement,
Si voz yeux clers plus que ce Crytallin
Veissent mon cueur feal, et non maling,
Ilz trouveroient là dedans imprimée
Au naturel vostre face estimée.
Semblablement avec vostre beaulté
Vous y verriez la mienne loyaulté,
Et la voyant, vostre gentil courage
Pourroit m'aymer quelcque poinct d'advantage:
Pleust or à Dieu doncques que puissiez veoir
Dedans ce Cueur, pour ung tel heur avoir:
C'est le seul bien, où je tends, et aspire.
Et pour la fin, rien je ne vous desire,
Fors que cela que vous vous desirez:
Car mieulx que moy voz desirs choysirez.

J.3


Wie soude dencken datter aen sou hanghen,
Sodanighen lust in een brief te ontfanghen?
Wie had ghemeent dat de lust van een vry hert,
Mocht verburghen zijn onder wit en swert?
En hoe mach t’hert deurt ooghe soo verheucht wesen,
En dat alleen door een briefken te lesen?
Maer waerlijc mijn Vrouwe, so moet my God schenden,
Ick heb ghelesen die gulden leghenden,
Het Boeck van Marcus Aurelius niet om verhoogen,
Van Amadis heb ick ghelesen de heerlijcke loghen,
Noch Ovidius de Poeet vol amoureuse sinnen,
Daer toe Colijn van Rysel, de Spieghel van minnen:
Metten cortsten ick heb veel ghelesen in mijn tijt,
Maer gheen dingh dat my soo seer heeft verblijt,
Als uwen brief, die ghy my hebt ghesonden,
Daer ick seer goet Duytsch in heb ghevonden,
En daer by vervolch van seer goede reden,
Daer in een woordeken, dat stelde te vreden
Mijn hert, dat beswaert was met groote rouwe,
Dats, dat ghy my toelaet u te noemen mijn Vrouwe,
God gheef u dan mijn Vrouwe excelent,
Dewijl ick u soo te noemen heb consent:
God gheef u dan een amoureus begeeren,
Om my u Dienaer wel te tracteren.
Ben ic niet geluckich dat my God heeft toe geveucht
Een Vrouwe die verciert is met schoonheyt en deucht?
En dat gheluck dat quam tot my ghedreven,
Met uwen brief, die ghy my hebt gheschreven:
Gheluckich is waerlijck de veeder en schacht,
Die schreef dat soo groot van my is gheacht:
Gheluckich is de hant diese gesegelt heeft en gebonden:
En aen mijn door gratie heeft ghesonden:
Geluckich was de bode diese t’mywaert brengen ginck:
Maer noch veel gheluckigher die den brief ontfinck.
Hoe ick desen brief meer en meer deur las,
Hoe grooter mijn lust om te lesen was:
Want alle mijn verdriet dat ruymde t’velt,
En mijn gheneucht drongh op met ghewelt,
Ter tijt toe dat ick las een woordeken ongier,
Dat ick desen brief most werpen int vyer.
Doe liet mijn gheneuchte weder hanghen t’hooft,
Denckt hoe dat twijffel mijn sinnen had berooft:
Want de onderdanicheyt die t’uwaert groot,, is,
My desen brief te verbranden gheboot,, wis,
En de lust die ick had om die te bewaren,
Trock de hant te rugghe en dedet niet garen.
Al te met wurp ick die int vyer om te branden,
Terstont greep ickse weder uyt met mijn handen:
Dan weder daer in, en cort weer uyt nae desen:
Ten laetsten liet ickse branden, om dattet so most wesen,
Segghende, nae dat ickse menichmael had ghecust,
Ghy moet verbrant zijn, om dattet haer soo lust:
Want ick wil haer liever gehoorsaem met druc en pijn,
Dan onghehoorsaem met alle vreuchde zijn:
Siet hoe tot stof en asch is ghecomen,
Die meeste vreucht die ick oyt heb vernomen.
Maer soo ick van u mach cryghen noch een brief,
Om die te verbranden mijn Alderliefste Lief,
Sal ick die by mijn herte legghen met ghevoech,
Daer salse om te barnen vinden vyers ghenoech,
En sal bevinden hoe seer het amoureuse vyer,
Mijn herte heeft ontsteecken door haer soet bestier:
Maer inde plaets van alle hertseer en torment,
Dat my alle daechs door u Liefde comt omtrent,
Bid ick dat ghy in danck wilt aenvaerden,
Een Cristalen spieghel die ick sent uwer waerden,
Die nemende sult ghy my maken bly:
Want ick meen dat ghy wel sult dencken om my,
Als ghy u selven daer in sult beschouwen,
Die in schoonheyt passeert alle ander Vrouwen.
Het is wel waer, en ick weet voor ghewis,
Datter noyt spieghel was, comen sal, noch is,
Die u nae t’leven soo conde toonen juyst,
U schoonheyt, maer ghelooft voor de vuyst,
Waert dat u ooghen, veel claerder als Cristael,
Saghen mijn herte ghetrou en sonder fael,
Sy souden daer in ghedruckt vinden te wesen,
Nae t’leven u schoonheyt, die seer wort ghepresen:
En aen u schoonheyt souden sy sien gheknocht,
Mijn getrouwen dienst tuwaert, so ghy hebt versocht,
Ende dat siende soo mochten u edel sinnen,
My daerom een weynich te meer beminnen:
Wilde Godt dattet eens mochte gheschien,
Dat ghy het binnenste van mijn hert mocht sien,
Soo was ick de gheluckichste van alle menschen:
Want daerom alleen is al mijn wenschen.
Hier mede adieu, wensch ick voor u niet meer,
Dan dat ghy moocht cryghen al u begheer,
Wat dat het is, schrijf ick u niet opt lest:
Dan wat ghy begeert, dat weet ghy self best.

(Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 18)

La Dixhuitiesme Elegie
Tous les Humains, qui estes sur la Terre,
D'aupres de moy retirez vous grand erre:
Ne oyez le dueil, que mon las cueur reçoit,
Je ne veulx pas que de âme entendu soit,
Fors seulement de ma seule Maistresse,
A qui pourtant ma plaincte ne s'adresse:
Car quand pour elle en langueur je mourroys,
D'elle (pour vray) plaindre ne me pourrois.
D'elle, et d'Amour ne me plainds nullement,
Mais Amour doibt mercier doublement:
Et doublement à luy je suis tenu,
Quand double bien par luy m'est advenu,
De me submettre en lieu tant estimé,
Et d'avoir faict, que là je suis aymé.
Pourquoy d'ennuy suis je doncques tant plein?
A trop grand tort (ce semble) me complain,
Veu que plaisir plus grand on ne peult dire,
Que d'estre aymé de celle, qu'on desire.
A dire vray, ce m'est grande liesse,
Mais à mon cueur trop plus grand ennuy est ce
De ce, que n'ose user de privaulté
Vers une telle excellente beaulté.
Amour veult bien me donner ce credit:
Mais pour certain Danger y contredit,
Nous menassant de nous faire reproche,
Si l'ung de nous trop pres de l'aultre approche.
O Dieu puissant, quelle grande merveille:
Est il [doulceur] à la mienne pareille? [douleur]
A ma grand soif la belle eaue se presente,
Et si convient que d'en boyre m'exempte.
Brief, on me veult le plus grand bien du Monde,
Et tout ce bien plus à mal me redonde
Que si ma dame estoit vers moy rebelle,
Veu que sembant n'ose faire à la Belle,
De qui l'amour (par sa grâce) est à moy:
Ainsi je semble en peine, et en esmoy
A cil, qui a tout l'or, qu'on peult comprendre,
Et n'oseroit ung seul denier en prendre.
Ce neantmoins, puis que s'amour me baille,
Je serviray, quelcque ennuy qui m'assaille:
Et ayme mieulx en s'amour avoir peine,
Que sans s'amour avoir liesse pleine.
Helas de nuyct elle est mieulx que gardée,
Et sur le jour de cent yeux regardée,
Plus que jadis n'estoit Io d'Argus,
Qui eut au Chef cent yeux clers, et agus:
Si ne fault pas s'esbahyr grandement,
Si on la garde ainsi soigneusement:
Car voulentiers la chose pretieuse
Est mise à part en garde soucieuse.
Or est ma Dame une perle de pris
Inestimable à tous Humains espritz
Pour sa valeur. Que diray d'advantage?
C'est le tresor d'ung riche parentage:
Que pleust à Dieu, que la fortune advint,
Quand je vouldrois, que Bergere devint.
S'ainsi estoit, pour l'aller veoir seulette,
Souvent feroys de ma Lance Houlette,
Et conduyrois, en lieu de grands Armées,
Brebis aux Champs costoyez de ramées.
Lors la verroys seant sur la Verdure,
Et luy diroys la peine que j'endure
Pour mon amour, et elle orroyt ma plaincte
Tout à loisyr, sans de nul avoir craincte:
Car loing seroient ceulx, qui de nuyct la gardent,
Et les cent yeux, qui de jour la regardent,
Ne la verroient. Le faulx traistre Danger
Vers elle aux Champs ne se viendroit renger.
Tousjours se tient en ces maisons Royalles,
Pour faire guerre aux personnes loyalles.
Ainsi estant en liberté champestre
La requerroys d'ung baiser. Et peult estre
Me donneroit, pour du tout m'appaiser,
Quelcque aultre don par dessus ung baiser:
Si me vauldroit l'estat de Bergerie,
Plus que ma grande, et noble Seigneurie.
O vous Amans, qui aymez en lieu bas,
Vous avez bien en Amours voz esbas.
Si n'ay je pas envie à vostre bien:
Mais en Amours avoir je vouldroys bien
La liberté à la vostre semblable.
Qu'en dictes vous ma Maistresse honnorable?
Ces miens soubhaictz vous desplaisent ilz point?
Je vous supply ne les prendre qu'à point,
Recongnoissant, que l'amour que vous porte,
Faict que mon cueur en desirs se transporte.
Et pour fermer ma complaincte accomplie,
Treshumblement vostre grâce supplie,
Perseverer en l'amour commencée,
Et ne l'oster de si noble pensée.
Quant est à moy, seule vous serviray
Tout mon vivant, et pour vous souffriray
Jusques au jour que Fortune vouldra,
Que par mercy ma grand peine fauldra.

 

J.4
Alle menschen die op de Aerden zijt woonachtich,
Vertreckt, op dat ghy niet wort deelachtich,
Doort hooren, het verdriet, daer’t hert mee is belaen,
Oock begheer ic niet dattet van yemandt sou worden verstaen,
Dan van haer alleen, die ick dien nacht en dach:
Nochtans over haer maeck ick gheen gheclach:
Want al sturf ick om haer door pijn en verdriet,
Over haer soude ick nochtans willen claghen niet.
Over haer noch over de Liefde claech ick in geender wijs,
Maer de Liefde moet ick gheven dubbelden prijs,
En dubbelden danck heeft sy aen my int vat:
Want dubbelde deucht heb ick van haer ghehadt,
Om dat ick mijn Liefde so hoochgelijc heb gehangen,
En met Liefde van haer nochtans ben ontfanghen,
Waerom dan is dit groot verdriet in my gheresen?
My dunckt dat mijn claghen t’onrecht moet wesen,
Aengesien van geen meerder vreucht mach worden vertelt,
Dan bemint te zijn van haer, daer t’hert op is gestelt.
Om de waerheyt te seggen, tis my groote recreatie,
En in mijn hert een sware temptatie,
Dat ick niet vry mach dienen int openbaer,
Sulcken uytnemende schoonheyt, alsser blijct aen haer:
De Liefde soude dat wel moghen lyen,
Maer perijckel en raettet tot gheenen tyen,
Ons houdende daghelijcx verwijt voor ooghen,
Soo wy elck ander te veel vrientschap toghen.
O Heere Godt, woonende in Hemelrijcke,
Isser wel pijn die mijn pijn is ghelijcke?
Ick sie het water dat mijn dorst mach laven,
En van droochte sullen mijn ghebeenten verstaven:
Met den cortsten al’t geluc dat inde werelt mach zijn,
Wort my ghejont, maer tis tot meerder pijn,
Dan of sy mijn Liefde gingh versteecken.
Met de schoone en darf ick gaen noch spreken,
Die met ghenadighe ooghen my gaet bekijcken:
Dus ben ick in pijn en verdriet te ghelijcken,
By de Man die alt gout had na zijn begeeren,
En mocht daer niet een pennincxken af verteren.
Dies niet te min, om datse haer liefd my heeft gegeven
So sal ick haer dienen, al sout costen mijn leven,
En wil liever met haer Liefde hebben ongheneucht,
Dan sonder die selve te leven in volle vreucht.
Maer helaes, snachts isse al te wel bewaert,
En daechs wort met hondert oogen op haer ghestaert,
Meer dan Yo van Argus over een deel Jaren,
Die hondert ooghen had om haer wel te bewaren:
Maer niemant verwondere hem in zijn ghedacht,
Dat een costelijck juweel seer nau wort ghewacht:
Want dat schoon is sietmen veel menschen verkiesen,
En diet heeft moetet nau wachten, of hy sout verliesen.
Nu, mijn Lief dat is een peerle groot van prijs,
Dat niemant sal uytspreken, al waer hy noch so wijs,
Haer waerde, en wat sal ick segghen meer?
Sy is de rijckdom van een seer grooten Heer:
Maer wilde Godt dat de Fortuyne wou dreyen,
Dat sy opt velt de Schapen most weyen.
Och quaemt also, hoe dickmael soud ick dan,
Van mijn Lancy maken een Schaep-herders pan,
En soude voeren inde plaets van een groot ghetal
Lans knechten, de Schapen over Berch en Dal:
Dan soude ick met haer gaen sitten int groen,
Segghen, wat ick om haer Liefde sou willen doen:
Mijn claghen sou sy daer dan moghen verhooren,
Sonder sorch dat ons yemant sou comen verstooren:
Want verre souden sy zijn die ons by nacht verclicken,
En die hondert ooghen die daghelijcx op haer micken,
Souden haer niet sien: van perijckel de Rabbaut,
Souden wy opt velt niet haest worden benaut,
Hy blijft altijt inde Conincklijcke huysen,
Om aldaer de ghetrouwe Minnaers te verguysen,
En zijnde vry opt velt, soud ick soo schoon wel kallen,
Dat ick haer mocht cussen, en t’mocht soo wel vallen,
Dat sy sou ghehenghen om mijn brant te blussen,
Het gheen dat ick noch liever doe dant cussen:
So was my dan beter de staet van een Schaepherder,
Dan Heer te zijn over t’aldergrootste Werder.
O gy minnaers die bemint een maecht van cleyne staet
By haer moocht ghy wesen dickmael vroech of laet,
U vreucht benijd ic niet, dan t’sou my min verdrieten,
Mocht ick in Liefden oock somtijt wat ghenieten,
Van de vryheyt diemen u siet hanteren.
Wat seght ghy hier toe Princesse vol eeren?
Seght, of u mijn wenschen behaghen int leste,, sou?
Maer ick bid u slaet het laken inde beste,, vou,
Aensiende dat mijn Liefde t’uwaert streckende,
Mijn begeeren tot sulcx te segghen is verweckende.
En om te sluyten mijn brief met clachten vervult,
Soo bid ick ootmoedelijck hebt doch ghedult,
Blyvende by dit goet en lieffelijck begin,
Nummermeer daer af keerende uwen soeten sin:
Aengaende van my, u alleen sal ick lijtsaem dienen,
Soo langh my Godt het leven sal verlienen:
Of tot dat de Fortuna anders beraden,
Mijn verdriet sal wech nemen door u ghenaden.
(Marot La Suite de L’Adolescence clementine elegie 25)

à une Dame enfermée en une Tour pour l'amour de son Amy
Gente Danes de Jupiter aymée
Dedans la Tour d'Arain bien enfermée,
Puis que Fortune adverse de tous biens
Est maintenant envieuse du mien,
Puis que de l'oeil elle m'a destourné
Le beau present qu'elle m'avoit donné,
Puis que parler à vous ne puis, et n'ose,
Que puis je faire orendroit aultre chose,
Fors par escript nouvelles vous mander,
De mon ennuy, et vous recommander
Le cueur, de moy, dont avez jouyssance?
Le cueur, sur qui nulle autre n'a puissance,
Le cueur qui fut de franchise interdict,
Quand prisonnier en vos mains se rendit,
Et de rechef prisonnier confermé
Avecques vous en la Tour enfermé.
Je vous supply par celluy dur tourment,
Que nous souffront pour aymer loyaulment,
Qu'entre voz mains il fasse sa demeure,
Jusques à temps, que l'ung, ou l'autre meure.
Tandis Fortune avec cours temporel
Se changera suivant son naturel:
Et ne nous est si dure, et mal prospere,
Comme paisible, et bonne je l'espere.
Parquoy Amye or vous reconfortez
En cest espoir, et constamment portez
L'une moictié de l'infortune forte:
L'autre moictié croyez que je la porte:
Mais où sont ceulx, qui ont eu leur desir
En amytié sans quelcque desplaisir?
Il n'en est point certes, et n'en fut oncques,
Et n'en sera. Ne vous estonnez doncques,
Car j'aperçoy de loing venir le temps,
Que nous serons plus, que jamais, contens,
Et que de moy serez encor servie.
Sans nul danger, et en despit d'Envie.

 


J.5
O Schoone Danaes van Jupiter gheboren,
Die daer besloten was in een coperen toren,
Nademael de Fortune, contrary vant geluck,
Voor vreucht en solaes schaft jammer en druck:
Nademael my t’ghesicht nu gantsch is belet,
Vant schoone present daer t’hert op is gheset:
Nademael ic u niet mach spreken om t’quaet vermoen,
Wat souden mijn sinnen dan anders moghen doen,
Dan met schryven u te laten weten tijdinghe,
Van mijn verdriet, en tot u verblydinghe,
U schencken mijn herte t’uwen dienste ghehelt?
Het herte dat gantsch is in u ghewelt,
Het herte dat na vryheyt noyt hadde verlanghen,
Sint dat het worde u arme ghevanghen:
En dat met meerder pyne noch is beswaert,
Om dat ghy so scharpelijck wort bewaert:
Dan ick bid u, deurt verdriet en smarte der sinnen,
Dat wy lyden, om dat wy elck ander beminnen,
Dattet by u zijn wooninghe mach verwerven,
Ter tijt toe dat d’een of d’ander sal sterven:
Of dat de fortuyne zijn euvelen moet,
Veranderen sal, ghelijck als sy dickmael doet,
En meerder gheluck en vreucht noch sal schencken,
Dan wy nu niet durven hopen noch dencken.
Dus dan alderliefste weest toch wat ghetroost,
Met dese hope, en neemt in u propoost,
Dat ghy niet dan de helft lijd van onse plaghen,
En ghelooft dat ick de ander helft moet draghen,
Denckende, waer zijnse die sonder onrust/
In liefden ghehad hebben al haer lust:
Sy zijnder niet, noch hebben daer noyt gheweest,
Noch sullen daer niet comen, dus zijt onbevreest,
Want ick sie van verre noch comen de tijt,
Dat wy meer, dan wy oyt waren, sullen wesen verblijt,
En dat ick u noch dienste sal doen in secreet,, ris,
Sonder eenighe sorghe, ter spijt diet leet,, is.

 

 

[uit Tepelwercken]
imitation style-excercise of Marot's coq-à-l'âne with elements of translation. [vergelijkende studie in uitgave van Van der laan].

Van den Os op den Esel.

Elck spieghel hem selven: Wat zijnder al sotten.
Niemant heeft ghelt, en elck wilt potten.
De Pitter heeft zijn Saterdach wel ghevast,
Hy heeft het taye vel opt bed verrast,
Nu mach hy zijn eyeren gaen legghen uyt.
En Vrou mallemoyrock die is de Bruyt,
Wat salmen inde Bruyloft al vreucht bedrijven.
Help Venus welcke vier moye Wyven,
Sullen woonen daer t'Bagijnken creech een clater.
Een Visscher die hout hem altijt by t'water:
Maer wat past den Otter op zijn fuycken of netten?
De Pottaert sal al de aenslaghen beletten,
Wie heeft dat costelijcke stal ghehuert?
Het beste Heynst; noch comt daer inde buert.
Sijt gheduerich in Liefden, vierich mijn Lief bemint.
Wel wat? Hoe dus grof? De Dochter met kint?
Giet op de vis, de ketel is gheschuymt.
Hy sal trouwen twee vrouwen, wat gater voor de ruymt
Het is hem groote eer, conde hy slechs swyghen.
Hoort toch, wat tydingh isser van de vyghen?
Hier over in t'lant is alle dingh goet coop.
Verteert u ghelt, loop Coopluy loop.
Hier voormaels was u gheen wijn te dier,
Nu souden wy wel drincken hadden wy [sl]echs bier,
En houdent met de seckte der peuselaristen:
Tot Reymkens hoortmen t'ghelt te verquisten,
Die geeft de vaen om een stoter, t'onbyten voor drie groot,
De kan is uyt, helaes, Aef is doot.
Scheyden, scheyden, dat is een bitter lot.
Jae als een hooft scheyt van een schavot,
Godt heb de Ziel, het moet zijn ghescheyden,
Wat gaender al Schapen onder de Bocken weyden,
Ende de meeste Esels die ryden op Muylen.
Sint Jobs Heynsten zijn meest lamme guylen.
Maer wie drijft de luy om de schrift uyt het lant?
Dat doet de Waerdin met haer bevende hant,
Beefde soo haer stem, sy soude wel singhen.
En of een Meyt haer vleysch niet mocht bedwingen,
Sou sy daerom terstont moeten wesen een Hoer?
Ocker ghy zijt mal, ghy slaept by u Moer:
Maer u Suster sliep liever by onse Rutgert.
Het gheloof is uyt, vraghet Paep Lutgert,
En op Pater noster wil niemant borghen.
Wat heeft een Man oock al te besorghen,
Die een huys vol kinderen heeft, en seven pleyten.
Noch zijnder (soo ick hoor) meer beesten dan geyten,
Die onder den kin draghen een grauwen baert.
D'onbekeerde sinte Pouwels die is vervaert,
Hy derf sonder knechten niet slapen inde stadt,
Maer wou dat hy daer vijf of ses vaendelen hadt.
Dan de Visch-teven roepen met veel gheschals,
God gheef alle dieven een bast om haer hals.
Hoe is de wint, is sy West ten Noorden?
Een gifte is beter dan duysent woorden,
Dat segghen dees Meysgens die trouw begeeren.
Alle Jaers isser een nieuwe snof van cleeren,
De Vryers draghen nu langhe lyven, corte broecken,
De Vrysters draghen meer huyfkens dan doecken,
Langhe lubben met nauwe cleyne kraghen.
Dat Meester mijn niet weet, dat sal hy wel vraghen,
Gheen beter dan hy, om een maeltijt te bereyen,
Hy laet de spijs op brenghen met vier schalmeyen,
Daer toe isser musijck of choorsang ghesonghen:
Saecht ghy niet hoe die mommekens spronghen?
Wie viel in't slijck? de soetste van hen allen,
Hy woude dat hy in't water had ghevallen,
Om haer te behaghen die hem schanck de Mutse:
Menich soeckt een beytel, en vint een gutse.
Ramp heb de coppelerse die my heeft bedroghen:
Beter by een Uul geseten, dan by een Valck ghevlogen.
Maer had Jan gheen Wijf, hoe rijck was hy dan:
Nu heeft hyer een, nu is hy een Man,
Daer is hy aen ghebonden, als een hont aen een zeel.
Een cruysgen op de borst is een fray juweel,
Dan niemant begeertet in't hert te draghen.
Van te veel heb ick noyt Vrouw hooren claghen,
Sy moghen wel meer, maer moeten dick te vreen,, zijn.
Dirck mach gheen Vrouwen sien, hy moet een queen,, zijn.
Hola, haest u, haest u, of de pot loopt over.
Marten wil rijck schynen, en is een arm slover,
Daerom bordeert hy zijn cleeren met fijn crackeel,
Al schijnt het voor sommighe te wesen fluweel,
Seecker ten is al gheen gout dat blinckt.
Ruyckt Musceliaet, mijn dunckt datse stinckt,
Of sy stincken ten minsten die daer me belaen,, zijn.
Ons Kosterken dat moet een vreemt haen,, zijn,
Die seyt dat de Vryers niet comen ter Kercken
Uut devocy, maer om op haer Lief te mercken,
Of sy mochten cryghen eenighe leus of winck,
Dat de deur tavont sal staen op een clinck:
Comt als ghy placht, ick sal u laten in.
Basta, hy heeft een Meysgen getrout nae zijn sin,
Duysent gulden te min, is eer gheseyt dan ghetelt:
En Douwen nam een Wijf, niet dan om haer ghelt,
Nemende haer beurs inde hant, seyde, wellecom Lief.
Meester Cagnaert wil niet waken, hy heeft een brief,
Al doen't ander Meesters, verstaet ghy dat?
Die hebben Officien te bedienen vande stadt.
Hy is een Advocaet van't Hof, noyt wyser gheboren,
Van zijn leven heeft hy noyt Proces verloren,
T'een seyt hy self, t'ander het volck.
Soud' ick Ludewina vryen, ick behoefde wel een tolck,
Soo veel termen bruycktse in't diviseren:
A la mode de la court, is al haer useren:
Sy seyt altijt van te houden de graviteyt,
Maer ick, niet wetende wat dat is gheseyt,
Seg, hout wat ghy wilt, maer ick wil t'huys.
De motten dat is een vuyl ghespuys,
Die eten mijn cleeren als ick die niet en draech.
Het beleefde volck comt al uyt den Haech,
En t'Amsterdam woonen meest plompe Boeren,
Behalven sommighe, die wil ick niet roeren,
Of sy souden mijn hooft wel kemmen met een stoel,
Nu adieu Maert, inde Mey ist coel.
Blijft ghesont,, t'alder stont,, laet de Mol delven:
Die hem stoort,, als hy dit hoort,, die melt hem selven.

 
  Le Temple de Cupido

Sur le Printemps, que la belle Flora
Les champs couvers de diverse flour a,
Et son amy Zephyrus les esvente,
Quand doulcement en l'air souspire, et vente,
Ce jeune enfant Cupido Dieu d'aymer
Ses yeulx bandez commanda deffermer,
Pour contempler de son Throsne celeste
Tous les Amans, qu'il attaint, et moleste.
...
Cupidos Kerck

In 't voor-jaer soet, als Flora d' overschoone
Met blommen hadd' het veldt bedeckt ten toone,
End' haren vriendt Zephirus die bewaeyd,
Als in de locht met soet ghesnuyf omdraeyd
Het kleene kindt Cupido, Godt der minnen,
Zijn ooghen blindt, hiet d' ontbindingh beginnen,
Om t' oversien, uyt zijnen throone naeckt,
De Minnaers al, die hy seer quelligh raeckt.
...